Of werknemers zich straks wel of niet laten vaccineren gaat geheid voor discussies zorgen op de werkvloer. Bijgaand treft u alvast antwoorden aan op de meest gestelde vragen.
Mag een werkgever zijn personeel vragen zich te laten vaccineren?
Een werkgever mag het vragen, maar mag er niet op aandringen. Het moet een vrijblijvend verzoek zijn, waar geen consequenties aan worden verbonden. Want zo’n vraag kan voor een werknemer al heel snel voelen als een verplichting, omdat deze voor het werk en het loon afhankelijk is van de werkgever.
Dan mag een werkgever een vaccinatie zeker ook niet verplichten?
Dat mag inderdaad niet. Je wel of niet laten vaccineren is altijd een vrijwillige keuze. Er bestaat geen wettelijke vaccinatieplicht waarop een werkgever een beroep kan doen.
Mag de baas wel vragen wie zich wel en niet hebben laten vaccineren?
Nee, een werkgever mag niet vragen of werknemers zich hebben laten vaccineren. Doet de werkgever dat toch, dan is de werknemer niet verplicht hierop te antwoorden. De werknemer mag het wel uit eigen beweging aan de werkgever vertellen, maar die informatie mag dan weer niet worden geregistreerd. Zelfs niet als de werknemer hiervoor toestemming heeft gegeven.
Mag een werkgever via een bedrijfsarts uitvragen wie zich wel en niet hebben laten vaccineren?
Nee. Een bedrijfsarts kan dit wel te horen krijgen van werknemers, maar mag dat niet doorspelen aan de werkgever. Een bedrijfsarts mag alleen aan een werkgever doorgeven of een werknemer wel of niet geschikt is voor het werk. De rest is beroepsgeheim en valt onder de privacy van de werknemer.
Mag een werkgever noteren wie van de werknemers zich wel en niet heeft laten vaccineren, mocht die informatie bekend zijn?
Op het moment dat je die informatie vastlegt in bijvoorbeeld de personeelsadministratie, dan verwerk je bijzondere persoonsgegevens, en dat mag niet volgens de Europese privacywetgeving, de AVG.
Mag een werkgever een sollicitant vragen of diegene wel of niet gevaccineerd is?
De sollicitant zit weliswaar nog niet in een arbeidsrelatie met de werkgever, maar wil wel graag de baan. Grote kans dat diegene zich gedwongen voelt antwoord te geven. De positie van de sollicitant wordt daarom gelijkgesteld met die van een werknemer die al in dienst is. Het is voor een werkgever vanwege de machtsverhoudingen dus ook hier niet toegestaan om naar deze informatie te vragen. En doet een werkgever dat toch, dan hoeft de sollicitant geen antwoord te geven.
Mag een werkgever de keuze maken om voor bepaalde functies of op bepaalde afdelingen alleen gevaccineerde werknemers toe te laten?
Volgens het instructierecht mag een werkgever bepaalde voorschriften opleggen over hoe je je hoort te gedragen als werknemer. Je zou daarin ook kunnen opnemen dat alleen personeel dat gevaccineerd is − en dat uit vrije wil met de werkgever deelt − op een bepaalde afdeling mag werken. Zo’n voorschrift moet wel een duidelijk belang hebben en proportioneel zijn. Bij zorginstellingen en ziekenhuizen kun je goed uitleggen waarom alleen gevaccineerde medewerkers op een afdeling met coronapatiënten of kwetsbare mensen mogen werken. In andere sectoren is zoiets lastiger. Voor medewerkers die niet willen zeggen of ze gevaccineerd zijn, of aangeven zich bewust niet te laten vaccineren, moet dan wel een alternatief worden gezocht door de werkgever. Bijvoorbeeld iets ander werk of hetzelfde werk op een andere afdeling.
En als er geen alternatief is, kan de werknemer dan worden ontslagen?
Als overplaatsing niet mogelijk is of de werknemer weigert mee te werken aan een overplaatsing kan dit arbeidsrechtelijke gevolgen hebben. Denk aan een waarschuwing of het stopzetten van het loon. En ondanks dat hier nog helemaal geen rechtspraak over is, is zelfs ontslag niet uit te sluiten.
Wat als werknemer weigert zich te laten vaccineren en vervolgens ziek wordt, kan de werkgever dan weigeren loon te betalen?
Een werknemer heeft altijd recht op loon bij ziekte, tenzij de ziekte opzettelijk is veroorzaakt. Wie zich niet laat vaccineren doet dat niet met de opzet om ziek te worden. De werkgever moet dus gewoon loon doorbetalen als een werknemer die een vaccinatie weigert ziek wordt.
Als de werknemer aangeeft dat hij zich niet laat vaccineren, mag een werkgever dan andere maatregelen opleggen, zoals het dragen van een mondkapje?
Een werkgever mag volgens het instructierecht binnen redelijke grenzen bepalen hoe werknemers zich moeten gedragen en wat ze moeten dragen. Het is best redelijk om van werknemers die zich niet laten vaccineren te vragen een mondkapje te dragen of op een afdeling te werken waar meer ruimte is om afstand van collega’s te houden. Zeker ook omdat de werkgever voor alle werknemers verantwoordelijk is voor het zorgen voor een gezonde en veilige werkplek.